نماز آیات خورشید گرفتگی / نحوه خواندن نماز آیات

به گزارش ایران اندیش؛ روز سه‌شنبه ۲۵ اکتبر(۳ آبان ۱۴۰۱)، ماه در آخرین خورشیدگرفتگی سال ۲۰۲۲ از میان زمین و خورشید می‌گذرد و یک خورشیدگرفتگی ایجاد می‌کند که در برخی نقاط دنیا مانند ایران یک خورشیدگرفتگی جزئی رخ می‌دهد.

نماز آیات، از نمازهای واجب است که هنگام رخ‌دادن برخی حوادث طبیعی مانند زلزله، خورشیدگرفتگی و ماه‌گرفتگی واجب می‌شود.از دیگر پدیده‌هایی که سبب واجب‌شدن این نماز می‌شود، بادهای سرخ و زرد است، در صورتی که موجب ترس بیشتر مردم شود.

خورشید گرفتگی جزئی امسال، روز سه شنبه سوم آبان ماه به وقت جهانی از ساعت ۹ صبح از شمال اروپا (جزیره ایسلند) آغاز و در ساعت ۱۳ در شمال اقیانوس هند به پایان می‌رسد.حداکثر گرفت در میانه روسیه با قدر ۸۶ درصد رخ می‌دهد.در بازه زمانی ۴ ساعته این خورشید گرفتگی رصد آن در ایران هم امکان پذیر است. خورشیدگرفتگی جزئی در سراسر ایران قابل مشاهده است؛ حداکثر گرفت در خراسان شمالی و بجنورد با قدر ۶۹ درصد و کمینه گرفت در چابهار با قدر ۵۱ درصد است.

نماز آیات، از نمازهای واجب است که هنگام رخ‌دادن برخی حوادث طبیعی مانند زلزله، خورشیدگرفتگی و ماه‌گرفتگی واجب می‌شود. از دیگر پدیده‌هایی که سبب واجب‌شدن این نماز می‌شود، بادهای سرخ و زرد است، در صورتی که موجب ترس بیشتر مردم شود.

شیوه خواندن نماز

نماز آیات دو رکعت است و هر رکعت آن پنج رکوع دارد و به دو شیوه خوانده می‌شود: در شیوه نخست قبل از هر رکوع، یک حمد و یک سوره خوانده می‌شود. در شیوه دوم سوره به پنج قسمت تقسیم می‌شود و قبل از هر رکوع یک قسمت از آن خوانده می‌شود در این صورت، در هر رکعت، فقط قبل از رکوع اول، سوره حمد خوانده می‌شود و قبل از رکوع‌های دیگر، فقط یک قسمت از پنج قسمت سوره دیگر.

نماز آیات اگر به سببی غیر از خورشیدگرفتگی و ماه‌گرفتگی باشد، هر زمان که به جا آورده شود، به نیت ادا است؛ اما نماز آیات خورشیدگرفتگی و ماه‌گرفتگی باید در زمان گرفتگی خورشید و ماه خوانده شود و اگر خوانده نشود، باید قضایش به جا آورده شود.

نماز آیات دو رکعت است و هر رکعت پنج رکوع دارد و به دو شیوه خوانده می‌شود:

*شیوه نخست: در این شیوه، قبل از هر رکوع، سوره حمد و سورۀ دیگری خوانده می‌شود؛ به این صورت که پس از تکبیرةالاحرام، سوره حمد و سپس سوره دیگری می‌خوانیم و به رکوع می‌رویم. پس از رکوع، دوباره سوره حمد و سوره دیگری می‌خوانیم و باز به رکوع می‌رویم. به همین ترتیب تا رکوع پنجم ادامه می‌هیم. سپس به سجده رفته و رکعت دوم را هم مانند رکعت اول به جا می‌آوریم. پس از سجده‌های رکعت دوم هم تشهد و سلام می‌دهیم.

*شیوه دوم: در این شیوه، در هر رکعت یک حمد و یک سوره دیگر خوانده می‌شود؛ با این تفاوت که در هر رکعت، سوره حمد را تنها یک بار می‌خوانیم و سوره دیگر را پنج قسمت کرده و قبل از هر رکوع، یک قسمت از آن را به‌تنهایی (بدون سوره حمد) می‌خوانیم.

وقت نماز آیات و قضای آن

وقت نماز آیات کُسوف (خورشیدگرفتگی) و خُسوف (ماه‌گرفتگی)، از اوّل گرفتگی قرص تا آغاز ظاهرشدن آن یا تا پایان ظاهرشدنش است. به گفته صاحب‌جواهر، احتیاط آن است که خواندن نماز را از زمان شروع قرص به ظاهرشدن به تأخیر نیندازیم. در صورتی که نماز آیات کُسوف و خُسوف در وقتش خوانده نشود، قضای آن واجب است.

نماز آیات زلزله و دیگر نمازهای آیات (به‌جز نمازآیات کسوف و خسوف) قضا ندارند و هر زمان به جا آورده شود، به نیت اداء خوانده می‌شود.

مستحبات

برخی از مستحبات نماز آیات عبارت‌اند از:

• خواندن قنوت پیش از رکوع دوم، چهارم، ششم، هشتم و دهم.
• اعمالی که در نمازهای یومیه مستحب است، در نماز آیات هم مستحب است؛ البته در نماز آیات مستحب است به جای اذان و اقامه، سه بار «الصلاة» گفته شود.
• گفتن تکبیر پس از هر رکوع، به جز رکوع پنجم در هر رکعت.

خواندن نماز به جماعت بلند خواندن آن و خواندن سوره‌های طولانی از دیگر مستحبات نماز آيات است.

گفتنی است کل گرفت در تهران ۲ ساعت و ۲۲ دقیقه است که شروع آن به وقت ایران ۱۳:۴۱ بوده و تا ۱۶:۰۹ دقیقه قابل رؤیت است.

منابع :

1.  بنی‌هاشمی خمینی، توضیح المسائل مراجع، ۱۳۹۲ش، ج۱، ص۱۰۳۷، م۱۵۱۲.
2.  بنی‌هاشمی خمینی، توضیح المسائل مراجع، ۱۳۹۲ش، ج۱، ص۱۰۳۶، م۱۵۱۰.
3. علامه حلی، تبصرة المتعلمین، ۱۴۱۱ق، ص۴۸.
4.  علامه حلی، تبصرة المتعلمین، ۱۴۱۱ق، ص۴۸.
5. امام خیمنی، تحریرالوسیله، مؤسسه مطبوعات دارالعلم، ج۱، ص۱۹۴.
6. علامه حلی، تبصرة المتعلمین، ۱۴۱۱ق، ص۴۸.
7.  علامه حلی، تبصرة المتعلمین، ۱۴۱۱ق، ص۴۸؛ امام خمینی، تحریرالوسیله، مؤسسه مطبوعات دارالعلم، ج۱، ص۱۹۲.
8.  نجفی، جواهر الکلام، ۱۴۰۴ق، ج۱۱، ص۴۰۹.
9.  نجفی، مجمع الرسائل (المحشَّی)، ۱۳۷۳ش، ص۴۱۱، م۱۳۰۷.
10.  علامه حلی، تبصرة المتعلمین، ۱۴۱۱ق، ص۴۸.
11.  علامه حلی، تبصرة المتعلمین، ۱۴۱۱ق، ص۴۸؛ نجفی، مجمع الرسائل (المحشَّی)، ۱۳۷۳ش، ص۴۱۱، م۱۳۰۸.
12.  علامه حلی، تبصرة المتعلمین، ۱۴۱۱ق، ص۴۸؛ نجفی، مجمع الرسائل (المحشَّی)، ۱۳۷۳ش، ص۴۱۱، م۱۳۰۸.