با آن که عوامل ژنتیکی در بروز بیماری‌های قلبی و عروقی مثل فشار خون بالا نقش مهمی دارد، اما اگر سبک زندگی مناسب و درست باشد، احتمال ابتلا به این بیماری‌ها به میزان چشمگیری کاهش می‌یابد.
یکی از دلایل اصلی مرگ و میر در سراسر جهان است. سال گذشته حدود ۲۰ ملیون نفر در جهان، جان خود بر اثر ابتلا به یکی از بیماری‌های قلبی عروقی از دست دادند. این در حالی است که کارشناسان می‌گویند حدود ۸۰ در صد مرگ‌های ناشی از این بیماری‌ها قابل پیشگیری بوده‌اند.
با آن که عوامل ژنتیکی، یکی از دلایل بروز بیماری‌های قلبی و عروقی مثل فشار خون بالا است، اما اگر سبک زندگی افراد مناسب و درست باشد، احتمال ابتلا به این بیماری‌ها بسیار کاهش می‌یابد. سبک مناسب زندگی شامل ۴ رکن تغذیه مناسب و سالم، تحرک بدنی کافی، خواب و استراحت کافی و باکیفیت و مدیریت استرس است.
در این گزارش ۱۰ عامل اصلی ایجاد یا بروز بیماری‌های قلبی و عروقی عنوان می‌شود تا با افزایش آگاهی بتوانید مراقب سلامت خود باشید و این موضوع مهم را هرگز پشت گوش نیندازید.
۱. فشار خون بالا
فشار خون بالا، یکی از عوامل ابتلا به بیماری‌های قلبی است و این در حالی است که ۳۳ درصد جمعیت بزرگسال در ایران دچار این عارضه هستند و بیش از نیمی از آن‌ها از ابتلای خود خبر ندارند. پزشکان می‌گویند فشار خون نرمال حداکثر ۱۲ روی ۸ است و اگر بالاتر از آن باشد، یعنی شخص مبتلا به فشار خون بالا است و باید به پزشک مراجعه کند.
فشار خون بالا به دلیل ایجاد فشار بیش از حد روی دیواره‌های رگ‌های خونی، باعث آسیب به رگ‌ها می‌شود. این حالت به تدریج منجر به سخت‌شدن یا باریک‌شدن شریان‌ها می‌شودد و خون‌رسانی به قلب را محدود می‌کند. همچنین فشار خون بالا باعث افزایش بار کاری قلب شده و می‌تواند به نارسایی قلبی منجر شود. این مشکل معمولاً بدون علامت است و به همین دلیل به آن “قاتل خاموش” می‌گویند.
۲. کلسترول یا چربی خون بالا
افزایش سطح کلسترول و تری‌گلیسرید در خون می‌تواند موجب تشکیل رسوبات چربی در دیواره‌های عروق شود. این رسوبات به تدریج جریان خون را محدود و مسدود می‌کند و خطر حمله‌های قلبی و انواع سکته را افزایش می‌دهد.
۳. سیگار کشیدن
سیگار کشیدن، عامل مهمی در بروز بیماری‌های قلبی است. نیکوتین موجود در سیگار باعث تنگ شدن عروق خونی و افزایش ضربان قلب می‌شود که بار اضافی هر قلب وارد می‌کند. سیگار کشیدن همچنین خطر تشکیل لخته‌های خون را افزایش می‌دهد.
۴. دیابت
دیابت کنترل‌نشده می‌تواند به رگ‌های خونی آسیب بزند و باعث افزایش احتمال تشکیل پلاک‌های چربی در شریان‌ها شود. این امر منجر به کاهش جریان خون به قلب می‌شود. بیماران دیابتی بیشتر در معرض حمله قلبی، سکته مغزی و سایر عوارض قلبی هستند. خوب است بدانید حدود ۵.۵ میلیون نفر در ایران به دیابت مبتلا هستند و خیلی از آن‌ها خودشان از این موضوع اطلاع ندارند. ۹۰ درصد دیابتی‌ها به دیابت نوع ۲ مبتلا هستند که خیلی از آن‌ها با اصلاح سبک زندگی می‌توانستند دچار این بیماری مزمن نشوند.
۵. چاقی و اضافه‌وزن
چاقی باعث افزایش فشار خون، کلسترول بد و مقاومت به انسولین می‌شود که همگی عوامل خطرزا برای بیماری‌های قلبی هستند. چاقی همچنین فشار اضافی روی قلب وارد می‌کند و باعث بزرگ شدن قلب و کاهش کارایی آن می‌شود.
۶. عدم تحرک بدنی
سبک زندگی کم‌تحرک منجر به افزایش وزن، فشار خون بالا، کلسترول بالا و مقاومت به انسولین می‌شود. فعالیت بدنی منظم می‌تواند با بهبود سلامت عروق، تقویت قلب و کاهش عوامل خطرزا، از بروزبیماری‌های قلبی پیشگیری کند.
۷. رژیم غذایی ناسالم
مصرف غذا‌های پرچرب، شور و سرشار از قند می‌تواند به افزایش فشار خون، کلسترول و وزن بدن منجر شود. رژیم غذایی ناسالم، یکی از عوامل اصلی در تشکیل پلاک‌های چربی در شریان‌ها و انسداد جریان خون به قلب است.
۸. استرس مزمن
استرس طولانی‌مدت باعث افزایش هورمون‌های استرس مانند کورتیزول و آدرنالین می‌شود و همین فشار خون و ضربان قلب را افزایش می‌دهد. همچنین استرس می‌تواند به رفتار‌های ناسالم مانند پرخوری، سیگار کشیدن یا مصرف الکل منجر شود که خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی را بیشتر می‌کند.
۹. سابقه خانوادگی
افرادی که در خانواده‌شان سابقه بیماری قلبی وجود دارد، بیشتر در معرض خطر قرار دارند. عوامل ژنتیکی می‌توانند بر فشار خون، سطح کلسترول و سایر فاکتور‌های خطر تأثیر بگذارند. همچنین ترکیب عوامل ژنتیکی با سبک زندگی ناسالم این خطر را افزایش می‌دهد.
۱۰. مصرف بیش از حد الکل
مصرف زیاد الکل می‌تواند فشار خون را افزایش دهد و باعث اختلال در ریتم قلب شود. درضمن الکل کالری زیادی دارد که باعث افزایش وزن و چاقی می‌شود. مصرف زیاد الکل در طولانی‌مدت می‌تواند باعث آسیب به ماهیچه‌های قلب شود.
چطور از ابتلا پیشگیری کنیم؟
هرکدام از این عوامل قابل پیشگیری یا مدیریت هستند. فقط کافی است لایف استایل یا سبک زندگی خود را به تدریج تغییر دهید و فکر نکنید که بیماری‌ها فقط برای دیگران پیش می‌آید. درست است که ژنتیک، نقش مهمی در ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی دارد، اما با داشتن سبک زندگی مناسب گاهی می‌توان عوامل ژنتیکی را هم به تاخیر انداخت و برای سلامت بیشتر وقت خرید.
برای پیشگیری از ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی، رعایت سبک زندگی سالم ضروری است. تغذیه متعادل و کم‌چرب با مصرف میوه، سبزیجات، غلات کامل و کاهش مصرف نمک و قند اهمیت دارد. فعالیت بدنی منظم مانند پیاده‌روی روزانه یا ورزش به تقویت قلب و کاهش فشار خون کمک می‌کند.
پرهیز از دخانیات و مصرف الکل، کنترل استرس از طریق مدیتیشن یا ورزش و خواب کافی هم سلامت قلب را تقویت می‌کند. همچنین معاینات منظم پزشکی برای کنترل فشار خون، کلسترول خون و قند خون ضروری است. حفظ وزن ایده‌آل و مدیریت بیماری‌های زمینه‌ای مانند دیابت هم در سلامت قلب و عروق نقش کلیدی دارد.
