کم خونی در بیشتر موارد به آرامی شروع می شود، بنابراین ممکن است در ابتدا متوجه علائم آن نشویم؛ همانطور که سطح هموگلوبین پایین می‌آید، ممکن است یک یا تعداد بیشتری از علائم زیر را داشته باشیم:
• ضربان قلب سریع
• نفس تنگی
• مشکل تنفس هنگام انجام کارهایی مانند راه رفتن، بالا رفتن از پله‌ها و یا حتی صحبت کردن
• سرگیجه
• درد قفسه سینه
• تورم دست یا پا
• رنگ پریدگی پوست، ناخن، دهان و لثه
• خستگی شدید(شایع ترین علامتی است که بیشتر افراد را آزار می دهد)
آزمایش‌های نشان دهنده علت کم خونی:
شمارش کامل خون(CBC) یک آزمایش خون است که سطح هموگلوبین و دیگر ویژگی های گلبول‌های قرمز را اندازه گیری می‌کند؛ این آزمایش نه تنها کم خونی را نشان می دهد، بلکه می‌تواند به پزشک در پیدا کردن دلیل کم خونی کمک کند.
ممکن است به آزمایش های دیگری نیاز داشته باشیم تا به پیدا کردن آنچه باعث کم خونی می شود، کمک کند؛ این آزمایش ها شامل موارد زیر است:
• آزمایش های شیمی خون برای بررسی عملکرد اعضا و سطح ویتامین ها و مواد معدنی
• آزمایش خونی به نام شمارش رتیکولوسیت(Reticulocytes)؛ گلبول‌های قرمز بسیار جوانی هستند که تنها از مغز استخوان آزاد می شوند، بنابراین این آزمایش نشان می‌دهد که تعداد سلول های قرمز جدید بدن چند عدد است.
• آزمایش مغز استخوان
• آزمایش خون برای بررسی سطح آهن خون
• آزمایش مدفوع برای بررسی خون(به نام آزمون خون پنهان در مدفوع یا FOBT)
کم خونی موجب چه مشکلی می شود؟
فهمیدن علت کم خونی مهم است، اما نخستین چیزی که پزشک باید بداند این است که شدت این مشکل چقدر است؟
کم خونی می تواند کیفیت زندگی را تحت تاثیر قرار دهد؛ کم خونی می تواند باعث خستگی شود زیرا سلول های بدن به اندازه کافی اکسیژن دریافت نمی کنند؛ در بعضی موارد این کمبود اکسیژن ممکن است به اندازه کافی برای تهدید کردن زندگی بد باشد؛ کم خونی می تواند موجب کار بیشتر قلب شود، بنابراین اگر دچار مشکل قلبی هستیم، کم خونی می تواند آن را بدتر کند.
شدت کم خونی چقدر است؟
پزشکان در بیشتر موارد، شدت کم خونی را از روی هموگلوبین خون تعیین می‌کنند، با وجود اینکه علائم فرد ممکن است با هموگلوبین مطابقت نداشته باشند، پزشکان در هنگام تصمیم گیری برای درمان کم خونی از این روش استفاده می‌کنند.
• کم خونی خفیف: هموگلوبین بین ۱۰ و حد پایین طبیعی برای سن، جنس و تعریف آزمایشگاه
• کم خونی متوسط: هموگلوبین ۸ تا ۱۰ گرم در دسی لیتر
• کم خونی شدید: هموگلوبین ۵/۶ تا ۸ گرم در دسی لیتر
• کم خونی تهدید کننده زندگی: هموگلوبین کمتر از ۵/۶
بعضی از نشانه‌های جدی کم خونی:
• درد قفسه سینه
• ضربان قلب سریع
• تورم پاها
• احساس سرگیجه یا منگی
• احساس تنگی تنفس وقتی که کار می کنیم
اگر هر کدام از این علائم را داریم، باید بلافاصله به پزشک مراجعه کنیم.
کم خونی چگونه درمان می‌شود؟
دو هدف اصلی درمان کم خونی عبارتند است از، درمان علت کم خونی و افزایش سطح هموگلوبین تا بهبود علائم
با توجه به علت کم خونی، درمان آن ممکن است شامل مواردی مانند خوردن غذاهای سرشار از آهن، داروها، تاخیر یا تغییر برخی درمان ها باشد؛ اگر نیاز است که سطح هموگلوبین به سرعت بالا برود، ممکن است تزریق گلبول های قرمز برای فرد تجویز شود.
مواد غذایی سرشار از آهن برای درمان کم خونی:
اگر کم خونی خفیف باشد، از فرد خواسته می‌شود از غذاهای سرشار از آهن استفاده کند؛ غذاهای دارای مقدار زیاد آهن عبارت است از:
• گیاهان سبز تیره
• سبزیجات برگی
• سیب زمینی شیرین
• آلو و کشمش
• زردآلو و هلو خشک
• لوبیا
• گوشت و ماهی
• نان، غلات و ماکارونی غنی شده
داروهای درمان کم خونی:
داروهای مختلف برای درمان کم خونی استفاده می‌شود، اما مدت زمان بیشتری طول می‌کشد تا بر روی فرد اثرگذار باشد؛ در برخی موارد آهن، ویتامین B۱۲ و مکمل اسیدفولیک می تواند کمک کننده باشد، همچنین یک شکل آهن مایع وجود دارد که می تواند به درستی به خون فرد تزریق شود.
راه دیگر درمان کم خونی در برخی از بیماران این است که از داروهایی استفاده کنند که به بدن اجازه می دهد گلبول های قرمز بیشتری تولید کند؛ این داروها مانند هورمون اریتروپویتین ساخته شده به وسیله کلیه ها کار می کنند و به بدن برای اینکه سلول های قرمز جدید بسازد کمک می کند؛ اگر یکی از این داروها توصیه شود، ارائه دهنده مراقبت های سلامتی با فرد درباره خطرات و مزایای دارو صحبت می کند؛ این داروها می توانند عوارض جانبی بسیار جدی ایجاد کنند، با این حال، آن ها می‌توانند به بیماران دریافت کننده شیمی درمانی کمک کنند تا سطح هموگلوبین بالاتر و نیاز به تزریق خون کمتری داشته باشند و ممکن است به بهبود تدریجی علائم کم خونی کمک کند.
این داروها به پوست تزریق می شوند و حدود دو هفته طول می کشد تا بر روی فرد تاثیر بگذارد.
