شاید تا امروز تصور میشد مهمترین خطرات چاقی، افزایش فشار خون، دیابت، بیماریهای قلبی، عروقی و نظایر اینها باشد، ولی مطالعات جدید نشان میدهد چاقی به یک عضو مهم دیگر بدن انسان صدمات جدی وارد میکند و آن مغز انسان است.
خیلیها با افزایش سن، دچار اضافهوزن یا چاقی میشوند و این را طبیعی تصور میکنند. به گزارش یک پزشک، با افزایش سن، متابولیسم بدن کاهش مییابد، برخی هورمونها کمتر ترشح میشوند یا خاصیت و اثرگذاری خود را از دست میدهند. افراد، کمتحرکتر و ساکنتر میشوند و بهطور طبیعی به چاقی گرایش پیدا خواهند کرد. چاقشدن در بالای ۵۰سالگی یک امر اجتنابناپذیر برای بسیاری از مردم است.
چاقی بیماری مرموزی است که زمینهساز بسیاری از بیماریهای دیگر و بروز خطرات جدی برای سلامتی افراد است. شاید تا امروز تصور میشد مهمترین خطرات چاقی، افزایش فشار خون، دیابت، بیماریهای قلبی، عروقی و نظایر اینها باشد، ولی مطالعات جدید نشان میدهد چاقی به یک عضو مهم دیگر بدن انسان صدمات جدی وارد میکند و آن مغز انسان است.
یک مطالعه جدید نشان میدهد به موازات اینکه بدن شما چاقتر میشود، مغزتان کوچکتر خواهد شد. به این پدیده Cortical thinning گفته میشود و به قشری از مغز اشاره دارد که وظیفه پردازش اطلاعات را برعهده دارد.
مطالعات جدید نشان میدهند با چاقشدن، این قشر نازک و نازکتر میشود تا اینکه نهایتا فرد در معرض ابتلا به بیماری آلزایمر و سایر بیماریهای عصبی قرار میگیرد. دانشمندان دریافتهاند که میان یک بدن سالم و ورزیده که از وزن متعادلی برخوردار است و قدرت مغز ارتباطی تنگاتنگ وجود دارد.
در آزمایشهای جدید به طور خاص روی وزن انسان تمرکز کرده و به دنبال کشف ارتباط آن با فعالیتهای مغزی بودهاند که مشخص شد مغز و وزن ارتباطی برعکس دارند. در این مطالعه جدید، نزدیک به هزار و ۲۸۹ نفر مورد مطالعه قرار گرفتند. شاخص توده بدنی (BMI) و دور کمر این افراد اندازهگیری و ثبت شد.
بعد از شش سال، مغز این افراد از طریق دستگاههای امآرآی اسکن شد تا ضخامت قشر مغزی و حجم آن اندازهگیری شود. در میان شرکتکنندهها، نزدیک به ۵۷۱ نفر دارای شاخص BMI بین ۲۵ تا ۳۰ بودند که اضافهوزن محسوب میشود و ۳۷۱ نفر دارای BMI بالای ۳۰ بودند که نشانه چاقی فرد است. (BMI یا شاخص توده بدنی، سنجشی آماری برای مقایسه وزن و قد یک فرد است.
در واقع BMI سنجش میزان چاقی را اندازهگیری نمیکند، بلکه ابزاری مناسب است تا سلامت وزن فرد با توجه به قدش تخمین زده شود. BMI مساوی است با تقسیم وزن بر مجذور قد. در این فرمول وزن باید به کیلوگرم باشد و قد به متر). ارزیابیها نشان میدهند افرادی که دارای BMI بالاتر بودند، قشر مغزی نازکتر و حجم مغز کمتری داشتند.
در این آزمایش، تأثیرات بیرونی مانند مصرف الکل، فشار خون بالا و استعمال دخانیات بر مغز نیز بررسی شده است. نتایج میگویند با افزایش هر واحد BMI در افرادی که افزایش وزن دارند، قشر مغزی حدود ۰.۰۹۸ میلیمتر نازکتر شده است، ولی در افراد چاق و دارای BMI بالای ۳۰، قشر مغزی ۰.۲۰۷ نازکتر شده است.
وزن کمتر، حافظه قویتر
این وضعیت در افرادی که سنی پایینتر از ۶۵ سال داشتند، بیشتر نمود داشته است و این پیام را میرساند که داشتن بدنی ضعیف و دور از شاخصهای سلامتی در اواسط عمر میتواند موجب پیری زودرس، زوال عقل و بروز مشکلات ذهنی و مغزی در دوران سالخوردگی شود. داشتن دور کمر بیشتر هم دقیقا مانند BMI ارتباطی تنگاتنگ با نازکترشدن غشای مغزی دارد. غشای مغزی در یک دهه میتواند ۰.۰۱ تا ۰.۱۰ میلیمتر نازکتر شود. در افرادی که اضافهوزن دارند، این روند در یک دهه بسیار سریعتر است.
این مطالعه روی ارتباط وزن زیاد و نازکترشدن غشای مغزی تمرکز داشته و به سراغ آلزایمر، دلایل مشخص آن و اینکه آیا یکی از دلایل اصلی آلزایمر میتواند چاقی باشد، نرفته است.
در این مطالعه، بیشتر روی افراد دارای سن ۶۴ به بالا آزمایش شده است و هنوز وزن و اندازه مغز افراد جوان یا میانسال گرفته نشده است تا مشخص شود در سنین قبل از سالخوردگی وضعیت به چه صورت است. آنچه مسلم است، داشتن بدنی سالم و تندرست در جوانی و میانسالی میتواند به تقویت حافظه کمک کند تا در سالخوردگی مشکلات ذهنی کمتری بروز کند.
نتایج مطالعات جدید از این جهت هم بسیار پراهمیت هستند که نشان میدهند با کاهش وزن میتوان از پیری مغز و به طور بالقوه مشکلات حافظه و تفکر در پیری جلوگیری کرد. البته، درصد بسیار کمی از افراد در سنین بالا قادر به کاهش وزن خود هستند و به طور طبیعی مرتبا اضافهوزن بیشتری خواهند داشت که این موضوع نگرانیهای جدیدی به دنبال داشته و خواهد داشت.
