التیام زخم، حاصل مجموعه فرایندهایی است که در نهایت تا حد امکان منجر به ترمیم بافت از دست رفته می شود. ترمیم زخم، فرایندی پویا شامل سه مرحله است؛ بند آمدن خون، التهاب و تکثیر یا تشکیل بافت موسوم به اسکار.
هر مرحله در پروسه ترمیم زخم، بلافاصله پس از پایان مرحله قبلی آغاز شده و بسته به نوع زخم، موقعیت آن و بافتی که آسیب دیده و مدت زمان باقی ماندن در هر مرحله متفاوت خواهد بود. یکی از راه های کمک به التیام زخم، استفاده از روش های دارویی است، اما با پیشرفت علم پزشکی، اثرات سوء داروهای شیمیایی، بیش از پیش آشکار شده و در مقابل، استفاده از داروها و مواد گیاهی روزبه‌روز بیشتر مورد توجه قرار گرفته است.
بنابر گفته های متخصصان، التهاب، یک فرایند دفاعی است و زمانی پیشرفت می‌کند که قسمتی از بدن به وسیله عوامل مکانیکی و یا شیمیایی زخم می شود. به گزارش سیناپرس، در بسیاری از اختلال های التهابی، فعال شدن زیاد از حد ماکروفاژها که از سلول های دفاعی بدن هستند، موجب آزاد شدن رادیکال‌های آزاد به مقدار زیاد، نفوذپذیری غشاء سلولی و تخریب پروتئین ها و فرایندهای مثبت غشایی می گردد و به همین دلیل، بدن به عوامل آنتی اکسیدانی و ضد التهابی برای جلوگیری از استرس بیشتر نیاز پیدا می کند. در این زمینه داروهای گیاهی می توانند کمک قابل توجهی به برخورداری از یک درمان سالم کنند.
محققانی از دانشگاه علوم پزشکی لرستان و دانشگاه علوم پزشکی ارومیه در یک تحقیق جالب توجه در همین زمینه، پمادی را از پوست سبز پسته تهیه کرده و تاثیرات آن را بر روند التیام زخم مورد بررسی قرار داده اند.
در این پژوهش، از موش های آزمایشگاهی به عنوان جانوران مدل استفاده شده و تاثیر پماد فوق با درصدهای آزمایشی متفاوت روی زخم های این جانوران بررسی و به صورت علمی، ارزیابی گردیده است. نتایج این آزمایش ها نشان می دهد؛ این پماد، یعنی پماد هیدروالکلی عصاره پوست سبز و دورریز پسته می تواند تأثیرات التیام دهنده مناسبی روی زخم های پوستی داشته باشد.
طبق گفته های لیلا زارعی، دانشیار و محقق گروه علوم تشریح دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی لرستان و همکارانش، بررسی بافت های جانوران تحت آزمایش نشان داد که پماد هیدرو الکلی پوست پسته در غلظت های متفاوت منجر به افزایش معنی دار و قابل توجهی در درصد بهبود زخم، افزایش ضخامت پوست، قطر کلاژن رسوب گذاری شده و کاهش ورم می شود.
آن ها می گویند: همچنین طبق یافته های ما، سلول های التهابی در روز چهاردهم پس از شروع درمان با پماد پوست سبز پسته، کاهش بسیاری داشته و بیانگر تسریع روند بهبود زخم در نمونه‌های تحت تیمار با این پماد بوده است.
تمام این نتایج بر تاثیرگذاری پماد عصاره هیدروالکلی بر روند ترمیم زخم دلالت دارند و با توجه به فراوانی این گیاه در ایران، استفاده از آن برای درمان بیماری های پوستی و التیام زخم توسط زارعی و همکارانش توصیه شده است.
گفتنی است پسته، گیاهی از خانواده آلاله و دارای گونه‌های متعددی است که از نظر جغرافیایی در مناطق وسیعی از حوزه مدیترانه و خاورمیانه رویش دارند. پوست سبز این گیاه حاوی مقادیر زیادی از ترکیبات فنولی است و به دلیل خواص ضد التهابی و آنتی اکسیدانی می‌تواند در بهبود التهابات و ترمیم زخم ها اثر مفیدی داشته باشد.
در ایران هر سال بیش از ۴۰۰ هزار تن پوست بعد از پوست زدایی پسته به دست می آید که اغلب دور ریخته می شوند. اما حالا نتایج این پژوهش که در مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی کردستان منتشر شده اند، راهی نوین را برای تولید صنعتی دارو و آنتی اکسیدان های طبیعی از آن نشان می دهند.
