گاهی واقعاً می‌دانید علت معده دردتان چیست، مثلاً وقتی که به بوی تخم مرغ سالادتان مشکوک می‌شوید، اما به هر حال، چون گرسنه‌اید آن را می‌خورید. اما زمان‌هایی نیز وجود دارد که نمی‌دانید چرا دچار معده درد شده‌اید. در این موقعیت‌ها باید به دنبال علت معده درد شدیدتان که رفع شدنی هم نیست بگردید.
برای اکثر افراد، درد معده یک قسمت طبیعی از زندگی‌شان است. اما گذشته از ناراحتی‌های حاد موقتی که همه ما آن را تجربه کرده‌ایم، انواع مختلفی از درد شکم نیز وجود دارد که می‌تواند نشانه‌ای از یک مشکل جدی برای سلامتی باشد و نباید از آن‌ها چشم‌پوشی کرد.
شدت درد و محل آن در ناحیه‌ی شکم و علائم دیگری که با این درد همراه‌اند می‌توانند سرنخی از علت اصلی درد به ما نشان بدهند و اینکه آیا لازم است فوراً به پزشک مراجعه کنید یا نه.
معده‌دردی که از بین نمی‌رود
هرگونه ناراحتی مزمن معده – یعنی درد مداوم یا مکرری که سه ماه یا بیشتر طول بکشد – نیاز به مراجعه به پزشک دارد. این نوع ناراحتی شامل علائمی مانند اسهال مداوم، یبوست، درد بعد از خوردن غذا، احساس سیری تنها بعد از یکی دو لقمه، نفخ و گاز است. این شرایط ممکن است ناشی از سندرم روده تحریک پذیر یا عدم تحمل لاکتوز یا مشکلی شدیدتر مانند گاستروپارزی، شرایطی که معده به درستی تخلیه نمی‌شود، باشد.
مراجعه به متخصص دستگاه گوارش برای رد کردن هر مشکل جدی‌تری مانند بیماری التهابی روده یا سلیاک و همچنین تشخیص دقیق و مناسب بسیار مهم است. زمانی که تشخیص داده شد مشکل چیست باید به متخصص تغذیه مراجعه کنید تا توصیه‌های رژیمی سالم را دریافت کنید.
محل درد در بالای شکم و وسط قفسه سینه است
اگر احساس درد شدید و تیز یا فشار مانند در قسمت بالای شکم دقیقاً زیر قفسه سینه دارید ممکن است علامتی از یک مشکل قلبی باشد. مخصوصاً اگر این علامت همراه با تنگی نفس باشد باید هر چه زودتر به پزشک مراجعه کنید. خیلی از افراد این علامت را نشانه‌ی سوزش معده یا بدهضمی می‌دانند. هر چند ممکن است علت دردتان همین باشد؛ اما هر کسی که سایر ریسک فاکتور‌ها را دارد باید هر چه زودتر به پزشک مراجعه نماید، مثلاً ریسک فاکتور‌هایی مانند دیابت، کلسترول بالا و فشارخون بالا.
بعد از خوردن غذای چرب دچار معده درد شدیدی می‌شوید
اگر خیلی زود بعد از خوردن یک وعده غذای چرب دچار معده درد بدی می‌شوید که تسکین نمی‌یابد می‌تواند علامت حمله کیسه صفرا باشد. کیسه صفرا یک کیسه‌ی کوچک و گلابی‌شکل است که زیر کبد قرار داشته و عملکرد اصلی آن، ذخیره‌ی صفرا و انتقال آن به روده‌ی کوچک است، یعنی جایی که چربی گوارش می‌شود. وقتی کیسه صفرا ملتهب می‌شود (علت التهاب کیسه صفرا معمولاً این است که مجرای صفرا به سمت روده کوچک توسط سنگ مسدود می‌شود) صفرا تجمع پیدا کرده و منجر به بیماری کیسه صفرا می‌شود.
وقتی آروغ می‌زنید در قسمت بالای شکم درد مبهمی حس می‌کنید
درد مبهم در بالا و میان شکم که همراه با حالت تهوع و آروغ زدن است اغلب نشانه‌ی یک حمله قلبی است. استفراغی که با درد پشت و درد آرواره همراه باشد و احساس تنگی نفس ایجاد کند می‌تواند نشان‌دهنده‌ی اتفاق خطرناکی باشد که نیاز به اقدام اورژانسی دارد.
در قسمت پایین شکمتان درد تند و تیزی احساس می‌کنید
درد تیز و شدیدی که به پایین شکم و مایل به سمت پشت حمله می‌کند و همراه با حالت تهوع و تب و لرز است می‌تواند نشانه‌ی سنگ کلیه باشد. از سی‌تی‌اسکن برای تشخیص سنگ و از دارو‌های ضدالتهابی غیراستروئیدی برای تسکین درد استفاده می‌شود.
درد شدیدی که در سمت راست و پایین شکمتان احساس می‌کنید
یک درد ناگهانی در قسمت راست و پایین شکم، مخصوصاً اگر همراه با تب باشد، علامت آپاندیس است. این درد اغلب در اطراف ناف شروع شده و کم‌کم به سمت پایین شکم می‌رود و تدریجاً شدت گرفته و می‌تواند تب و لرز و استفراغ و اسهال و یا یبوست ایجاد کند. اگر این علائم را داشتید و دردتان ادامه‌دار شد باید هر چه زودتر به پزشک مراجعه کنید. آپاندیس نیاز به عمل جراحی دارد و اگر اقدام فوری صورت نگیرد می‌تواند کُشنده باشد.
اسپاسم‌هایی همراه با اسهال و یبوست دارید
اگر نفخ و اسهال یا یبوست همراه با گرفتگی‌هایی در پایین شکم دارید می‌تواند نشانه‌ی سندرم روده تحریک‌پذیر یا IBS باشد. این بیماری مزمن افراد زیادی را درگیر می‌کند و هرچند در سنی می‌تواند بروز کند، اما اغلب در افراد زیر ۵۰ سال دیده می‌شود و تقریباً دوسوم بیماران، خانم هستند. سندرم روده تحریک‌پذیر با کنترل رژیم غذایی و استرس و در پیش گرفتن سبک زندگی سالم قابل کنترل است و پزشکتان نیز ممکن است دارو‌هایی برایتان تجویز نماید یا شما را به یک مشاور ارجاع بدهد.
درد شدیدی که نمی‌دانید از کجاست
وقتی درد وسط شکم ناگهان روی می‌دهد، مخصوصاً در افرادی که سابقه‌ی زخم گوارشی دارند یا آن‌هایی که مقدار زیادی آسپرین یا دارو‌های ضدالتهابی غیراستروئیدی مصرف می‌کنند، می‌تواند نشانه‌ی سوراخ شدن در ناحیه‌ی معده باشد. سوراخ شدن معده نیاز به عمل جراحی فوری دارد، زیرا در صورت تأخیر، حضور هوای آزاد و گاستریت می‌تواند سبب مشکلی جدی به نام پریتونیت شود. پریتونیت زمانی روی می‌دهد که یک عفونت باکتریایی یا قارچی سبب التهاب در پریتونیم می‌شود. پریتونیوم غشای نازکی است اندام‌های داخل شکم را می‌پوشاند. نتیجه‌ی آلودگی در حفره‌ی شکم، شوک سپتیک خواهد بود. شوک سپتیک نیاز به عمل جراحی برای بستن سوراخ دارد و اگر به سرعت انجام نشود، اندام‌های داخل شکم از کار افتاده و بیمار از بین خواهد رفت.
شکم‌درد در قسمت چپ که با حرکت کردن بدتر می‌شود
درد در قسمت چپ شکم می‌تواند نشانه‌ی دیورتیکول باشد. دیورتیکول بیرون‌زدگی‌های کیسه مانندی در روده بزرگ هستند که می‌توانند مسدود یا سوراخ شوند. درمان‌های رایج دیورتیکول شامل آنتی‌بیوتیک‌ها و ملین‌های مدفوع برای کاهش احتمال آبسه می‌شوند. شاید هم پزشک آنتی‌بیوتیک تجویز نکند و ابتدا صرفاً مسکن‌هایی مانند استامینوفن تجویز نماید.
شکم‌دردی که ناتوان کننده است
اگر دچار شکم دردی هستید که ناتوانتان کرده است ممکن است دچار پورفیریا شده باشید. پورفیریا به گروهی از اختلالات گفته می‌شود که نتیجه‌ی تجمع مواد شیمیایی طبیعی است که پورفیرین در بدن تولید می‌کند. در نتیجه شما دچار ضعف، بی‌حسی در دست‌ها و پا‌ها و تغییرات عصبی مانند اضطراب و افسردگی خواهید شد. بیماری پورفیریا ممکن است یک دهه تشخیص داده نشده باقی بماند.
معده دردی که با کاهش وزن ناخواسته همراه است
کاهش وزن ناخواسته، همراه با شکم درد، هشدار دهنده است. اگر دچار شکم درد شدیدی هستید، ناخواسته وزن کم کرده‌اید و در مدفوعتان خون دیده‌اید و در خانواده سابقه‌ی سرطان‌های گوارشی یا سندرم روده تحریک پذیر دارید باید به پزشک مراجعه کنید، چون ممکن است پای یک بیماری جدی مانند سرطان در میان باشد.
معده دردی که با حالت تهوع یا استفراغ همراه است
ناراحتی معده‌ای که با حالت تهوع و استفراغ همراه باشد ممکن است به دلایل مختلفی، چون انسداد روده، عفونت دستگاه گوارش، سنگ کلیه، پاره شدن کیست تخمدان و یا حتی حمله قلبی رخ دهد. بسیاری از تشخیص‌های دیگر نیز وجود دارد؛ بنابراین مهم است اگر درد شکمی را با حالت تهوع و استفراغ تجربه کردید حتماً به پزشک مراجعه کنید.
البته برخی موارد تهوع به دلیل پرخوری و مسمومیت غذایی است و معمولاً طی یکی دو روز برطرف می‌شود.
