به گفته انجمن قلب آمریکا، اگر به دیابت مبتلا هستید، خطر ابتلا به بیماری قلبی‌عروقی برای شما دو برابر بیشتر از افراد عادی است.
برای افراد مبتلا به دیابت نوع ۲، بیماری قلبی شایع‌ترین دلیل مرگ محسوب می‌شود.
برای کاهش خطر بیماری قلبی برخی اقدامات را می‌توانید مد نظر قرار دهید. درک ارتباط بین دیابت و بیماری قلبی نخستین گام در مسیر پیشگیری از این شرایط است.
آیا دیابت موجب بیماری قلبی می‌شود؟
سطوح بالای گلوکز (قند) در خون افراد مبتلا به دیابت می‌تواند در نهایت به رگ‌های خونی و همچنین اعصابی که آن‌ها را کنترل می‌کنند، آسیب وارد کند.
بافت‌های بدن به طور معمول از قند به عنوان منبع انرژی استفاده می‌کنند. قند به شکل گلیکوژن در کبد ذخیره می‌شود.
اگر به دیابت مبتلا هستید، قند می‌تواند در جریان خون باقی مانده و از کبد به خون نشت کند که می‌تواند به رگ‌های خونی و اعصاب کنترل کننده آن‌ها آسیب وارد کند.
یک سرخرگ مسدود شده می‌تواند موجب کاهش یا توقف جریان خون حاوی اکسیژن و مواد مغذی به قلب شود. هرچه مدت زمانی که به دیابت مبتلا شده اید بیشتر باشد، خطر بیماری قلبی نیز افزایش می‌یابد.
نظارت بر سطوح قند خون بخشی مهم از مدیریت درست دیابت است. شما می‌توانید با استفاده از دستگاه‌های آزمایش قند خون خانگی این کار را انجام دهید.
سطح قند خون خود در هر آزمایش را در یک دفتر ثبت کرده و در ملاقات بعدی با پزشک خود این اطلاعات را با وی به اشتراک بگذارید.
در ادامه با برخی عوامل دیگر که می‌توانند خطر بیماری قلبی در صورت ابتلا به دیابت را افزایش دهند، بیشتر آشنا می‌شویم.
فشار خون بالا
فشار خون بالا یکی از شایع‌ترین عوامل خطر برای بیماری قلبی بین افراد مبتلا به دیابت است. این شرایط فشار بیشتری بر قلب وارد کرده و به رگ‌های خونی آسیب وارد می‌کند. فشار خون بالا فرد را هرچه بیشتر مستعد مواجهه با انواع مختلف عوارض از جمله موارد زیر می‌سازد:
- حمله قلبی
- سکته مغزی
- مشکلات کلیوی
- مسائل بینایی
اگر به دیابت و فشار خون بالا مبتلا هستید، نسبت به افرادی که به دیابت مبتلا نیستند، حداقل دو برابر احتمال بیشتری دارد به بیماری قلبی نیز مبتلا شوید.
دنبال کردن یک رژیم غذایی سالم، ورزش منظم و در صورت نیاز مصرف دارو‌هایی که پزشک برای شما تجویز کرده است، ساده‌ترین روش برای کنترل فشار خون محسوب می‌شود.
کلسترول بالا
سطوح مدیریت نشده چربی‌های خون، مانند کلسترول و تری گلیسیرید، شرایطی شایع بین افراد مبتلا به دیابت است. آن‌ها نیز می‌توانند خطر ابتلا به بیماری قلبی را افزایش دهند.
سطوح بیش از حد کلسترول بد (LDL) و سطوح ناکافی کلسترول خوب (HDL) ممکن است موجب تشکیل پلاک چربی در رگ‌های خونی شود. این می‌تواند موجب بروز انسداد در رگ خونی شده و به یک حمله قلبی یا سکته مغزی منجر شود.
اگرچه در بسیاری موارد ژنتیک بر سطوح کلسترول بدن تاثیر می‌گذارد، شما همچنان می‌توانید با انتخاب‌های سالم سبک زندگی و ورزش منظم سطوح آن را مدیریت کرده و بهبود ببخشید.
چاقی
افراد مبتلا به دیابت احتمال بیشتری دارای اضافه وزن یا چاق باشند. هر دو شرایط از عوامل خطر برای بیماری قلبی هستند.
چاقی تاثیر چشمگیری بر موارد زیر دارد:
- فشار خون
- قند خون
- کلسترول خون
کاهش وزن می‌تواند خطر بیماری قلبی را کاهش دهد.
یکی از موثرترین روش‌ها برای مدیریت وزن دریافت برنامه غذایی از یک متخصص تغذیه است. همچنین، ورزش منظم نقش مهمی در مدیریت وزن ایفا می‌کند.
سبک زندگی کم تحرک
یک سبک زندگی کم تحرک می‌تواند عوامل خطر بیماری قلبی مانند فشار خون بالا و چاقی را به طور جدی افزایش دهد.
مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری آمریکا (CDC) انجام حداقل ۲ ساعت و ۳۰ دقیقه تمرینات ایروبیک با شدت متوسط در هفته را برای بزرگسالان توصیه کرده است.
از جمله گزینه‌های موجود می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- پیاده روی
- دوچرخه سواری
- شنا
همچنین، CDC انجام حداقل دو جلسه تمرینات قدرتی در روز‌های غیر متوالی را توصیه کرده است.
برای آگاهی از نوع تمرینات ورزشی که می‌تواننند پاسخگوی نیاز‌های شما باشند با پزشک خود مشورت کنید.
سیگار کشیدن
اگر به دیابت مبتلا هستید و سیگار می‌کشید، خطر ابتلا به بیماری قلبی برای شما بسیار بیشتر از افراد غیرسیگاری است.
دود سیگار و دیابت هر دو موجب تشکیل پلاک در سرخرگ‌ها می‌شوند که می‌تواند موجب باریک شدن آن‌ها شود. این می‌تواند به عوارض مختلفی از سکته‌های قلبی و مغزی تا مشکلات پا منجر شود. در موارد شدید، مشکلات ایجاد شده در پا می‌توانند حتی به قطع عضو منجر شوند.
به خاطر داشته باشید که برای ترک سیگار هیچ وقت دیر نیست. با پزشک خود درباره روش‌های ترک سیگار که ممکن است انتخاب بهتری برای شما باشند، مشورت کنید.
علائم
علائم بیماری قلبی ممکن است بر اساس شدت آن متفاوت باشند. برخی افراد اصلا هیچ علائمی را تجربه نمی‌کنند. از شایع‌ترین علائم بیماری قلبی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- فشار، تنگی یا درد در قفسه سینه که ممکن است به دست ها، گردن یا پشت پخش شود
- تنگی نفس
- خستگی
- احساس سرگیجه یا ضعف
رژیم غذایی
اگر به دیابت مبتلا هستید، یک رژیم غذایی دوستدار قلب که می‌تواند سطوح کلسترول کلی و فشار خون را کاهش دهد را برای پیشگیری از بیماری قلبی دنبال کنید. از جمله مواد غذایی دوستدار قلب می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- سبزیجات برگدار مانند اسفناج و کیل
- ماهی‌های آب سرد مانند سالمون و ساردین
- بادام، گردو و مغز‌های خوراکی دیگر
- غلات کامل و جو دوسر
مصرف موارد زیر را نیز محدود کنید:
- سدیم
- شکر
- چربی ترانس
- چربی‌های اشباع
همواره گزینه‌های کم چرب را در فروشگاه‌ها یا رستوران‌ها انتخاب کنید.
پیشگیری
روش‌هایی برای کمک به پیشگیری از بیماری قلبی در صورت ابتلا به دیابت وجود دارند.
آزمایش A۱C. این آزمایش خون میانگین سطح گلوکز خون طی سه ماه گذشته را نشان می‌دهد. برای بیشتر افراد مبتلا به دیابت، نتیجه باید زیر ۷ درصد باشد.
فشار خون. فشار خون هدف برای بسیاری از افراد مبتلا به دیابت زیر ۱۴۰ بر ۹۰ میلی متر جیوه است.
کلسترول. سطوح بیش از حد کلسترول بد (LDL) در خون می‌تواند موجب بروز انسداد در رگ‌های خونی شود. با پزشک خود درباره سطح مطلوب کلسترول صحبت کنید.
سیگار کشیدن. همراه دیابت، سیگار کشیدن می‌تواند موجب باریک شدن رگ‌های خونی شود. در صورت ترک سیگار، خطر ابتلا به بیماری قلبی و همچنین حمله قلبی، سکته مغزی و مشکلات سلامت دیگر کاهش می‌یابد.
درمان بیماری قلبی در زمان ابتلا دیابت
افزون بر دنبال کردن یک رژیم غذایی سالم و ورزش منظم، اگر به دیابت مبتلا هستید، پزشک شما ممکن است دارو‌هایی را برای درمان بیماری قلبی تجویز کند.
پیش از مصرف دارو‌های بدون نسخه برای درمان بیماری قلبی با پزشک خود صحبت کنید.
برخی از این دارو‌ها ممکن است با دارو‌های دیابت تداخل ایجاد کرده یا ممکن است حاوی شکر و کربوهیدرات‌های دیگر باشند که می‌توانند بر سطح قند خون شما تاثیرگذار باشند.
موارد زیر نمونه‌هایی از دارو‌هایی هستند که پزشک ممکن است برای شما تجویز کند:
لیراگلوتاید (ویکتوزا). در سال ۲۰۱۷، سازمان غذا و داروی آمریکا استفاده از این دارو برای کاهش خطر حملات قلبی و سکته‌های مغزی در بزرگسالان مبتلا به دیابت نوع ۲ و بیماری قلبی را تایید کرد.
امپاگلیفلوزین (جاردینس). در سال ۲۰۱۶، سازمان غذا و داروی آمریکا استفاده از این دارو را برای کاهش قند خون و درمان بیماری قلبی در بزرگسالان مبتلا به دیابت نوع ۲ تایید کرد.
استاتین ها. دارو‌هایی مانند آتورواستاتین (لیپیتور) و رزوواستاتین (کرستور) سطوح کلسترول، به ویژه کلسترول بد را کاهش می‌دهند.
دارو‌های ضد فشار خون. از جمله این دارو‌ها می‌توان به ادرارآور‌ها و مسدودکننده‌های بتا اشاره کرد که فشار خون را کاهش می‌دهند.
عوارض قلبی عروقی دیگر
اگر به دیابت و بیماری قلبی درمان نشده مبتلا هستید، می‌توانید با عوارض جدی مانند موارد زیر مواجه شوید:
- نارسایی قلبی
- حمله قلبی
- سکته مغزی
حمله قلبی
اگر بخشی از عضله قلب به واسطه آسیب ناشی از دیابت به رگ‌های خونی به میزان کافی خون دریافت نکند می‌توانید یک حمله قلبی را تجربه کنید.
پس از تجربه حمله قلبی، افراد مبتلا به دیابت نسبت به آن‌هایی که به دیابت مبتلا نیستند، در معرض خطر بیشتری برای نارسایی قلبی قرار دارند.
علائم حمله قلبی ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- احساس درد یا ناراحتی در سینه
- ضعف یا سبکی سر
- درد یا ناراحتی در دست ها، شانه ها، پشت، گردن یا فک
- حالت تهوع یا استفراغ و خستگی غیرمعمول که به طور خاص در زنانی که یک حمله قلبی را تجربه کرده اند، دیده می‌شود
در صورت تجربه این علائم بلافاصله با مرکز اورژانس (۱۱۵) تماس بگیرید.
سکته مغزی
اگر به دیابت مبتلا هستید، قند اضافه در خون ممکن است در نهایت رگ‌های خونی را مسدود کند و از رسیدن خون به مغز جلوگیری کند. این می‌تواند موجب یک سکته مغزی شود.
افراد مبتلا به دیابت نسبت به آن‌هایی که به این بیماری مبتلا نیستند، ۱.۵ برابر احتمال بیشتری دارد سکته مغزی را تجربه کنند.
عوامل خطر برای بیماری قلبی و سکته مغزی مشابه هستند که از آن جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- سطوح بالای کلسترول بد و سطوح پایین کلسترول خوب
- فشار خون بالا
- چاقی
موارد زیر برخی علائمی هستند که در صورت سکته مغزی ممکن است به طور ناگهانی تجربه کنید:
- بی حسی در صورت، دست یا پا، به طور معمول در یک سمت بدن
- دشواری در تکلم یا درک صحبت دیگران
- سرگیجه
- مشکلات بینایی در یک یا هر دو چشم
- سردرد شدید
در صورت تجربه این علائم بلافاصله با مرکز اورژانس (۱۱۵) تماس بگیرید.
درمان موفق معمولا تنها طی سه ساعت پس از وقوع سکته مغزی حاصل خواهد شد.
نارسایی قلبی
افراد مبتلا به دیابت با خطر بیشتر ابتلا به نارسایی قلبی مواجه هستند که به واسطه ناتوانی قلب در پمپاژ خون به سراسر بدن شکل می‌گیرد. نارسایی قلبی یکی از جدی‌ترین عوارض قلبی‌عروقی دیابت است.
موارد زیر از علائم نارسایی قلبی هستند:
- تنگی نفس
- سرفه و خس خس سینه
- تورم پا‌ها
- خستگی
در صورت تجربه این علائم به پزشک مراجعه کنید. اگرچه نارسایی قلبی درمان ریشه‌کن کننده ندارد، اما با مصرف دارو یا عمل جراحی می‌توان آن را مدیریت کرد.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم
اگر به دیابت مبتلا هستید و علائم بیماری قلبی مانند درد یا فشار در سینه، تنگی نفس، و خستگی را تجربه می‌کنید، باید به پزشک مراجعه کنید.
پزشک ممکن است برخی تغییرات سبک زندگی و یک رژیم غذایی سالم را توصیه کند. وی ممکن است دارو‌هایی را نیز برای درمان این شرایط تجویز کند. این توصیه‌ها می‌توانند زندگی شما را نجات دهند.
ابتلا به دیابت همواره به معنای آن نیست که به بیماری‌های دیگر مانند بیماری قلبی مبتلا می‌شوید. شما قدرت مدیریت عوامل خطر و بهبود سلامت قلب خود از طریق تغییرات سبک زندگی و همکاری با پزشک برای دریافت یک برنامه درمانی مناسب را دارید.
