در متون طب سنتی برای سیاه دانه خواص مقوی و منحصر به فردی ذکر شده است. بسیاری از حکما و اطبای طب سنتی ایران، هند و چین از سیاه دانه، روغن و عصاره آن به صورت موضعی و خوراکی برای درمان بسیاری از بیماریها و اختلالهای جسمی استفاده میکنند.
سیاهدانه از میوهی گیاه گلداری با نام علمی آن Nigella sativa از راستهی گلهای ساعت (Ranunculales) و تیرهی آلالگان (Ranunculaceae) به دست میآید.
دانه این گیاه حاوی چربی، ویتامین ها، مواد معدنی و پروتئین شامل هشت اسید آمینه ضروری و کربوهیدراتها شامل مونوساکاریدها به شکل گلوکز، زیلوز، آرابینوز و رامنوز است. دانه گیاه منبع غنی اسیدهای چرب ضروری و غیر اشباع است. اصلیترین اسید چرب غیر اشباع اسیدلینولئیک و اسیداولیئک است.
ترکیبات دیگری مانند فسفو لیپیدها، کاروتن، کلسیم، آهن و پتاسیم نیز در دانهها وجود دارد. ۳۰ درصد وزن سیاه دانه روغن دانه گیاه است که اصلیترین ترکیب آن را تشکیل میدهد. روغن سیاه دانه به دلیل خواص آنتی اکسیدانی باعث رفع علایم در رینیت آلرژیک، آسم و اگزمای میشود. برای پاسخ ایمنی مناسب لازم است که پاتوژنها و آنتی ژنهای خاص شناخته شوند، که در این روند ماکروفاژها، گرانولوسیت، سلولهای کشنده طبیعی (NK) و سلولهای T و B دخیل اند.
دانه این گیاه سرشار از اسید لینولئیک آلفا، اسید استئاریدونیک و دیگر موادی است که باعث تقویت پاسخ ایمنی خصوصاً در سلولهای T میشود. ترکیبات سیاه دانه باعث عدم کاهش عملکرد سلولهای T با ا فزایش عمر آنها میشود. روغن سیاه دانه باعث بهبود، پاسخ ایمنی سلولی است.
طی بررسی انجام شده نشان داده شد که تیموکینون و نیجلون، تأثیر زیادی بر مهار آزادسازی هیستامین داشته و خاصیت آنتی هیستامینی تیموکینون و دی تیموکینون را تأیید میکند و همچنین مشخص شد که سیاهدانه خواص ایمنی زایی سلولهای انسانی را افزایش میدهد و اثر محرک بر سیستم ایمنی دارد به این صورت که روغن سیاهدانه فعالیت فاگوسیتی ماکروفاژها را تحریک میکند که باعث کاهش علائم بیماریهای آلرژیکی، چون رینیت، آسم، برونشیت و اگزما میشود.
