کبد، یکی از بزرگترین و مهمترین غدد ترشحی بدن انسان است که عدم پیشگیری و درمان بیماریهای آن موجب بروز عوارض ناخواستهای شده و گاهی نیز در طولانیمدت موجب سیروز کبدی و مرگ انسان میشود. بیماری کبد چرب، وضعیتی است که در آن تجمع چربی در بافت کبد افزایش مییابد. این بیماری بر اساس علل به وجود آورنده به دو نوع کبد چرب الکلی و غیر الکلی تقسیم میشود. امروزه بیماری کبد چرب غیر الکلی شایعترین بیماری مزمن کبدی است که دارای شیوع ۳۰ تا ۴۰ درصدی در جهان است.
آنگونه که متخصصان میگویند، افزایش غلظت تری گلیسیرید داخل سلولی در کبد، اولین مرحله برای بروز و پیشرفت این بیماری است که در صورت عدم کنترل آن درنهایت به مراحل پیشرفتهتری مانند سیروز کبدی و تخریب بافت کبد منتهی خواهد شد. بهعلاوه این بیماری، یک عامل خطر مستقل برای بیماریهایی نظیر دیابت نوع دو و بیماریهای قلبی عروقی بهحساب میآید. پیشرفت بیماری کبدی میتواند از مراحل ابتدایی و بالا رفتن بدون علامت فعالیت آنزیم کبد شروع شده و تا مشکلات سختتری نظیر سیروز کبدی، نارسایی حاد کبد و سرطان سلولهای کبدی ادامه پیدا کند. امروزه برای درمان این مشکل، از روشهای مختلفی استفاده میشود، ولی درمانهای گیاهی در این خصوص توجه زیادی را به خود اختصاص دادهاند.
در همین زمینه، یک گروه تحقیقاتی از دانشگاه لرستان و دانشگاه آمل اقدام به انجام پژوهشی کردهاند که در آن، به بررسی تأثیر یک داروی گیاهی مشتق از هفت گیاه مختلف موسوم به «پاپریکا» بر تغییرات آنزیمهای کبدی و متابولیسم چربی در این اندام مهم پرداخته شده است.
در این تحقیق که بر روی موشهای آزمایشگاهی بهعنوان جانوران مدل انجام شده است، پژوهشگران ابتدا حیوانات فوق را با استفاده از ماده اکسی تتراسایکلین طولانی اثر، دچار وضعیتی مشابه کبد چرب کردند و سپس تأثیر عصاره ترکیبی هفت گیاه مختلف شامل خار مریم، گل قاصد، شاهتره، گل گاوزبان ایرانی، کاسنی، بنفشه و کنگرفرنگی را بر رفع مسمومیت کبدی حاصله در موشها بررسی کردند.
نتایج این تحقیق جالب نشان میدهند که عصاره ترکیبی هفت گیاه فوق، دارای تأثیر مثبتی بر پیشگیری از بروز مسمومیت کبدی و تغییرات متابولیسم چربی در بدن است و آثار حفاظتی در برابر تغییرات آنزیمهای کبد دارد.
مسعود علیرضایی، محقق بخش بیوشیمی دانشکده دامپزشکی دانشگاه لرستان و همکارانش دراینباره میگویند: «پیش درمانی با عصاره هفت گیاه با دوز 100 میلیگرم بر کیلوگرم باعث کاهش معنیدار سطح آنزیمهای کبدی AST و ALT شد».
آنها میافزایند: «در مجموع به نظر میرسد داروی هفت گیاه که با نام تجاری پاپریکا تولید میشود، قادر است تغییرات آنزیمی و متابولیسم لیپید را در روشهای پیش درمانی و در مدلهای حیوانی بهخوبی کنترل کند. اگرچه لازم است مطالعات بیشتری همراه با آنالیز فاکتورهای بیوشیمیایی متعدد در بافت کبد و خون انجام شود».
ترکیبات فنولی که معمولاً در گیاهان دارویی با غلظتهای قابل توجهی وجود دارند، دستهای از ترکیبات شیمیایی گیاهی هستند که اثرات درمانی و حفاظتی بسیاری به آنها نسبت داده شده است و ازجمله آنتیاکسیدانهای شناختهشده محسوب میشوند. این ترکیبات برای درمان و حفاظت سلولهای کبدی در برابر آسیبهای اکسیداتیو مورد توجه هستند.
