بیماری فیبرومیالژیا سندرومی مزمن است که با درد در نقاط مشخص، سختی مفاصل در زمان حرکت، احساس خستگی، اختلال خواب، افسردگی و اضطراب همراه است. فیبرومیالژیا اختلالی است که باعث ایجاد درد پراکنده در سراسر بدن، مشکلات خواب، خستگی و مشکلات خلقی می‌شود. افراد مبتلا به فیبرومیالژیا به دلیل پردازش غیرطبیعی درد در مغز، معمولا نسبت به افراد دیگر به درد حساس‌تر هستند.
علائم سندروم فیبرومیالژیا
فیبرومیالژیا علائم زیادی دارد که در افراد مختلف متفاوت است. این علائم ممکن است در هر سنی بروز پیدا کند؛ هر چند معمولا در سنین ٣٠ تا ٥٠ سالگی مشاهده می‌شود. البته مهمترین علامت آن درد منتشره در بدن است.
سه مورد از مهمترین علائم فیبرومیالژیا به شرح زیر است:
درد منتشر در بدن
منظور از درد منتشر، دردی است که هر دو سمت بدن و همچنین قسمت بالای بدن و پایین آن را درگیر کند. هر چند ممکن است در برخی نواحی درد شدیدتر باشد.
درد باید حداقل به مدت ٣ ماه وجود داشته باشد تا بتوان آن را به فیبرومیالژیا نسبت داد.
خستگی
افراد مبتلا به فیبرومیالژیا با وجود این که ممکن است مدت طولانی خوابیده باشند، همچنان در زمان بیداری احساس خستگی می‌کنند.
اختلالات شناختی
یکی از علائم شایع فیبرومیالژیا است که به اصطلاح به آن «مه مغزی» می‌گویند، از نشانه‌های آن اختلال در تفکر، تمرکز، توجه و حافظه است.
سایر علائم آن شامل موارد زیر است:
سفتی عضلات و مفاصل بعد از بیدار شدن از خواب
سردرد
الگوی خواب نامنظم
احساس سوزن سوزن شدن یا بی حسی در دست‌ها و پا‌ها
سندرم پای بی‌قرار
حساسیت نسبت به گرما و سرما
سندرم روده تحریک پذیر
اضطراب
استرس
اختلالات ریتم قلب
اختلالات مثانه
اختلال در مفصل فک تحتانی
افزایش وزن ناگهانی
علل ایجاد فیبرومیالژیا
علت بروز این سندرم کاملا مشخص نیست، اما به صورت کلی می‌توان سیستم عصبی مرکزی، هورمون‌ها، انتقال دهنده‌های عصبی، دستگاه ایمنی، محرک‌های خارجی، جنبه‌های روانی و دیگر موارد را به عنوان عوامل بروز این سندرم نام برد. سابقه ابتلا به برخی عفونت‌ها نیز می‌تواند باعث ایجاد فیبرومیالژیا و یا تشدید علائم آن شود.
درمان فیبرومیالژیا چگونه است؟
دلیل ایجاد فیبرومیالژیا به درستی مشخص نیست و پزشکان معمولاً با ترکیبی از درمان‌ها روند درمان فیبرومیالژیا را مدیریت می‌کنند. این درمان‌ها می‌توانند شامل
درمان دارویی و ورزش و… باشد. درد مهمترین علامت فیبرومیالژیا است. درد در اکثر نواحی بدن وجود داشته و شدت آن در افراد مختلف، متفاوت است. به عبارتی درد ناشی از فیبرومیالژیا منتشر بوده و به مدت حداقل ٣ ماه طول می‌کشد.
فیبرومیالژیا چه عوارضی دارد؟
فیبرومیالژیا می‌تواند باعث درد، ناتوانی و کیفیت پایین زندگی شود. ابتلا به فیبرومیالژیا همچنین می‌تواند مشکلات زیر را به دنبال داشته باشد:
احتمال بستری شدن در افراد مبتلا به فیبرومیالژیا دو برابر بیشتر از سایر افراد است.
میزان ابتلا به افسردگی در این افراد سه برابر بیشتر از سایر افراد است.
میزان مرگ و میر ناشی از خودکشی و جراحات در بین بیماران فیبرومیالژیا بیشتر است، هرچند میزان کلی مرگ و میر در بزرگسالان مبتلا به به این بیماری مثل سایر افراد جامعه است.
افراد مبتلا به فیبرومیالژیا، به میزان بیشتری به سایر بیماری‌های روماتیسمی مبتلا می‌شوند. فیبرومیالژیا اغلب با انواع دیگر آرتریت مانند آرتروز، آرتریت روماتوئید، بیماری لوپوس و … همراه است.
چه عواملی فیبرومیالژیا را تشدید می‌کنند؟
در برخی افراد، علائم فیبرومیالژیا به فاصله کوتاهی پس از یک واقعه ناخوشایند و استرس‌زای جسمی یا روحی آغاز می‌شود؛ مانند یک تصادف دلخراش.
به همین ترتیب، کسانی که به اختلال استرس پس از سانحه دچار هستند، بیشتر در معرض ابتلا به فیبرومیالژیا قرار دارند. احتمال وجود یک زمینه ژنتیکی در بروز فیبرومیالژیا بسیار زیاد است.
پیشگیری از بیماری فیبرومیالژیا
با توجه به اینکه مکانیسم ایجاد فیبرومیالژیا کاملاً شناخته شده نیست، هیچ راهکار قطعی برای پیش‌بینی یا جلوگیری از شروع آن وجود ندارد. مراقبت از خود، برای مدیریت علائم و نشانه‌های فیبرومیالژیا و حفظ کیفیت زندگی بسیار مهم است.
حفظ سلامت کلی بدن از طریق اقدامات زیر به ما کمک می‌کند شدت علائم فیبرومیالژیا کمتر شود:
مدیریت استرس
داشتن رژیم غذایی سالم و ورزش کردن به طور منظم
داشتن خواب کافی
تشخیص زود هنگام این بیماری به ما و پزشک معالج کمک می‌کند تا مدیریت زودهنگام آن را شروع کرده و بتوانیم کیفیت زندگی خود را حفظ کنیم.
جمال شمس، استاد روانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در گفتگو با خبرنگار سلامت خبرگزاری فارس در پاسخ به این پرسش که «بیماری فیبرومیالژیا چه بیماری است؟»، بیان داشت: این بیماری، یک بیماری است که علت مشخصی ندارد و درد در نقاط مختلف به صورت مزمن اتفاق می‌افتد و علت‌های زیادی درباره آن مطرح است.
وی ادامه داد: مسائل عضلانی، اختلال بافت همبند و روانپزشکی از جمله علل این بیماری است؛ ضمن اینکه در اواخر سنین جوانی و میانسالی افراد را در گیر می‌کند و با توجه به اینکه علل مختلفی دارد درد‌های طولانی مدت داشته و افراد برای درمان به پزشکان مختلف مراجعه می‌کنند.
این استاد روانپزشکی خاطرنشان کرد: درمان این بیماری چند تخصصی است و بهترین درمان در کلینیک‌های چند تخصصی انجام می‌شود و غالبا افراد به روماتولوژیست و متخصص درد مراجعه دارند.
شمس ابراز کرد: افراد مبتلا علاوه بر درد در سایر سیستم‌های بدن مشکل دارند و از خلق و روحیه نیز دچار تغییر شده و علائم افسردگی جسمی مانند کوفتگی و اختلال شناختی به همراه دارد.
وی افزود: این بیماری درمان پیچیده‌ای دارد.
