آرتروز یکی از شایع‌ترین اختلالات مزمنی است که مفاصل را درگیر می‌کند، آرتروز زانو زمانی اتفاق می‌افتد که غضروف و فضای بین مفصل تحلیل می‌رود که با علائمی همچون درد، سفتی و تورم همراه است، همچنین یکی از عوارضی که مفصل زانو را درگیر می‌کند، آرتروز مفصل زانو است.
آرتروز زانو یک بیماری جدی است که به درد، خشکی و بی حرکتی و تغییر شکل مفصل زانو منجر می‌شود و می‌تواند توانایی فرد در راه رفتن و زندگی روزمره او را تحت تأثیر بگذارد، آرتروز بیماری است که طی آن بافت غضروفی بین مفاصل فرسایش می‌یابد. با فرسایش و تحلیل رفتن بافت غضروفی، استخوان‌ها به یکدیگر نزدیک شده و سایش پیدا می‌کنند، علاوه بر این مفصل خاصیت جذب فشار را نیز تا حدود زیادی از دست می‌دهد. ساییدگی استخوان‌ها به زانودرد، ورم مفصل، خشکی و بی حرکتی و کاهش توانایی حرکتی مفصل و گاهی تشکیل زائده‌های استخوانی و تغییر شکل مفصل منجر می‌شود.
زمانی که غضروف مفصل زانو می‌شکند، آرتروز زانو اتفاق می‌افتد و بعد از آن استخوان‌ها را قادر می‌سازد تا به هم ساییده شوند، ساییدگی استخوان‌های زانو دردناک و غیر قابل تحمل است و در برخی از موارد به شدت دچار تورم و گرفتگی می‌شود، امروزه روش‌های بسیاری برای درمان این بیماری و یا کاهش سرعت پیشرفت آن ارائه شده است که علائم ایجاد شده را به شدت کاهش می‌دهد.
کدام افراد در معرض آرتروز زانو قرار دارند؟
حسین اکبری اقدم، فلوشیپ جراحی زانو و متخصص جراحی استخوان و مفاصل (ارتوپدی) با اشاره به علل بروز آرتروز زانو می‌گوید: آرتروز یا ساییدگی مفصل در اثر استفاده بیش از حد از مفصل اتفاق می‌افتد، سطح مفصل از غضروف تشکیل شده است و زمانی که این سطح مفصل در اثر استفاده بیش از اندازه دچار آسیب شده، نازک شود و از بین برود به آن ساییدگی مفصل گفته می‌شود، یعنی اگر فردی سطح روانی که در غضروف است را در مفصل نداشته باشد حرکت بدنی او به سختی انجام شده و دردناک می‌شود و در این شرایط آرتروز زانو برای او اتفاق می‌افتد.
وی در مورد اینکه چه افرادی در معرض آرتروز زانو قرار دارند، می‌افزاید: آرتروز زانو یک سری فاکتور‌های خطر دارد و یک علت مستقیم ندارد، تعدادی از علت‌ها در بروز آرتروز مهم هستند، یکی از این علل افزایش سن افراد است و هر چه قدر سن افراد بالاتر برود احتمال ابتلای آن‌ها به آرتروز زانو بیشتر است و از سن ۴۰ سالگی به بالا این عارضه برای افراد اتفاق می‌افتد، دومین فاکتور مؤثر در بروز این عارضه ژنتیک افراد است و ژنتیک بعضی از انسان‌ها به گونه‌ای است که غضروف آن‌ها مستعد ساییدگی است و بعضی از افراد کمتر مستعد ابتلاء به ساییدگی غضروف هستند.
فلوشیپ جراحی زانو تصریح می‌کند: از علت‌های دیگر بروز آرتروز زانو در افراد وزن آن‌ها است، یعنی هر چه قدر وزن فردی بیشتر باشد و این دو فاکتور اول را هم داشته باشد زودتر به این عارضه مبتلا می‌شود، در تفکیک جنسیت برای ابتلاء به آرتروز زانو خانم‌ها نسبت به آقایان بیشتر مستعد ابتلاء به آرتروز زانو هستند و این اتفاق وابسته به علت‌های متفاوتی است، علاوه بر این موارد کار کردن زیاد افراد و فشار آوردن به زانو و زیاد بالا رفتن از پله‌ها احتمال ابتلای افراد به زانو درد و ایجاد آرتروز زانو را افزایش می‌دهد.
التهاب دلایل التهاب آرتروز زانو
وی درباره نشانه‌های ابتلاء به آرتروز زانو بیان می‌کند: یکی از نشانه‌های مهم آرتروز زانو درد زانو است، ضرورت دارد به این موضوع نگاه موشکافانه داشت، اگر یک فرد ۲۰ یا ۳۰ ساله زانو درد دارد، نمی‌توان گفت دچار آرتروز زانو شده است، در واقع برای بروز این عارضه در بدن افراد باید فاکتور‌های دیگری را هم در نظر گرفت و اگر افراد در سنین بالا دچار زانو درد شوند، یکی از علت‌های آن آرتروز زانو است، خشکی عضلات و مفاصل بدن در هنگام صبح بعضی از افراد دچار آرتروز دارند، یعنی هنگام صبح که از خواب بیدار می‌شوند، احتمال دارد مفاصل آن‌ها تا زمان راه افتادن چند دقیقه دچار خشکی و گرفتگی شود.
اکبری اقدم عنوان می‌کند: نکته مهم دیگری که باید به آن توجه داشت اینکه بعضی از اوقات افراد درد در زانو دارند و احتمال دارد علت آن در مفاصل بالاتر مانند لگن و کمر باشد و باید به این موارد هم دقت کافی داشته باشند، هر زانو دردی آرتروز نیست، ولی علامت آرتروز درد زانو است، اسم علمی آرتروز «استئوآرتریت» یعنی التهاب است و در آرتروز جز التهابی را داریم و بیمارانی که مراجعه می‌کنند به آن‌ها گفته می‌شود بعضی اوقات درد آرتروز آن‌ها بدتر خواهد شد و این بدتر شدن با التهاب همراه است.
متخصص جراحی استخوان و مفاصل با اشاره به مواردی که باعث تشدید التهاب آرتروز زانو می‌شود، اظهار می‌کند: داشتن سبک زندگی سالم و ورزش کردن از تشدید التهاب آرتروز زانو پیشگیری می‌کند، انجام ورزش‌های سبک ضرورت دارد ورزش‌هایی که باعث تقویت عضلات می‌شود باید در زندگی روزمره افراد در اولویت قرار گیرد.
وی خاطرنشان می‌کند: با دو دسته از افراد می‌توانیم صحبت کنیم یک دسته‌ای که آرتروز زانو ندارند و می‌خواهند آرتروز زانو نگیرند و دسته‌ای که دچار آرتروز زانو شدند، برای هر دو دسته افراد انجام ورزش بسیار مناسب است، افرادی که آرتروز ندارند انجام هر نوع ورزشی می‌تواند به آن‌ها کمک کند و بهترین ورزش برای آن‌ها پیاده روی سبک است به گونه‌ای که خسته نشوند، باید افراد دقت کنند هر ورزشی را که انجام می‌دهند باید هر هفته ۱۰ درصد انجام آن را افزایش دهند.
اهمیت مصرف مواد غذایی مفید برای کاهش آرتروز
اکبری اقدم ادامه می‌دهد: منظم ورزش کردن و افزایش زمان ورزش مطابق اصول و هفتگی بسیار مهم است، پیاده‌روی ورزش مناسبی است، ورزش کوهنوردی برای افرادی که آرتروز ندارند، نیز بسیار مناسب بوده به شرطی که وزن متعادل داشته باشند و باید رعایت‌های لازم را برای ورزش کوهنوردی مد نظر داشته باشند، افرادی که سنگین وزن هستند با کاهش وزن میزان قابل توجهی درد زانو در آن‌ها کاهش پیدا می‌کند و اگر کسی ورزش را به طور منظم انجام دهد و عضلات خوبی داشته باشد احتمال ابتلای او به آرتروز زانو کمتر است.
وی در خصوص اهمیت مصرف مواد غذایی مفید برای کاهش آرتروز زانو تصریح می‌کند: میوه‌ها و سبزی‌جات حاوی آنتی اکسیدان‌ها از مواد غذایی مفید برای کاهش برای آرتروز زانو است، مغزیجات نیز دارای املاح مؤثری برای محافظت از استخوان و غضروف‌های بدن است، افراد می‌توانند در کنار نوشیدنی‌های مصرفی موادی مانند زنجبیل، هل و دارچین را هم استفاده کنند که درد‌های زانو را کمتر کرده و در محافظت از غضروف‌های بدن آن‌ها مؤثر است.
متخصص ارتوپدی تاکید می‌کند: مصرف ویتامین‌ها هم در طراوت زانو مهم هستند به خصوص ویتامین‌های گروه «بی» می‌تواند عضلات بدن را پرنشاط کرده و در ساختمان غضروف‌های بدن تأثیر مثبتی داشته باشد، توصیه می‌شود افرادی که دچار آرتروز زانو و درد هستند، ورزش‌ها را با محدودیت انجام دهند.
در واقع، آرتروز مفصل زانو به معنای از بین رفتن غضروف مفصلی است، از بین رفتن غضروف مفصلی می‌تواند در سمت داخل زانو، خارج زانو و یا در زیر کشکک اتفاق افتد، در هر قسمت از مفصل که این عارضه اتفاق افتد، با احساس درد همراه خواهد بود. میزان دردی که بیمار احساس می‌کنید، متناسب با میزان از دست دادن زانو است، هر چقدر غضروف مفصل زانو بیشتر از بین برود دچار تغییر شکل می‌شود و این تغییر شکل زانو علاوه بر درد یکی از علائم آرتروز زانو است، آرتروز زانو با درد شروع می‌شود و می‌تواند منجر به تغییر شکل مفصل نیز شود.
یکی از مهم‌ترین شکایاتی که بیماران مبتلا به آرتروز به اطلاع متخصص ارتوپدی می‌رسانند، درد زانو است، درد زانو به دلایل و علل مختلفی ایجاد می‌شود، این مسئله مهم است که بدانید بسیاری از درد‌های زانو به دلیل آرتروز و از بین رفتن مفصل غضروفی نیست که در مواردی مشاهده شده علت درد‌های زانو به خاطر نرم شدن غضروف‌های مفصلی بوده و تفاوت نرم شدن غضروف مفصلی با آرتروز بدین صورت است که نرم شدن غضروف قابل درمان بوده و شخص پس از درمان یک غضروف و مفصل طبیعی خواهد داشت، در حالی که در آرتروز غضروف تحلیل می‌رود و نمی‌توان آن را مجدد بازگرداند.
درمان بیماری آرتروز زانو با توجه به وضعیت جسمی بیمار و صلاح دید پزشک متفاوت است، درمان‌های تجویز شده از سوی متخصص ارتوپدی به تسکین درد و تورم ناشی از این اختلال، توانایی انجام کار‌های روزانه و بهبود کیفیت زندگی کمک می‌کند، اقدامات درمانی با توجه به سوابق پزشکی بیمار، میزان درد و تأثیر این عارضه بر زندگی روزانه بیمار در نظر گرفته می‌شود.
منبع: ایمنا
